Rozwód a separacja

Często używane zamiennie pojęcia tak naprawdę oznaczają coś zupełnie innego. Jaka jest różnica i dlaczego znajomość tych pojęć jest tak ważna?

Rozwód jest instytucją prawną skutkującą rozwiązaniem trwającego małżeństwa. Może nastąpić wyłącznie przez sąd i tylko po spełnieniu przesłanek określonych w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie bowiem z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, aby sąd mógł rozwiązać małżeństwo przez rozwód, musi wystąpić zupełny i trwały rozkład pożycia. Wówczas z żądaniem rozwiązania małżeństwa może wystąpić każdy z małżonków.

Termin „pożycie małżeńskie” nie został zdefiniowany w przepisach prawa, jednak orzecznictwo wskazuje, że wspólne pożycie przejawia się występowaniem pomiędzy małżonkami więzi duchowej (sfery emocjonalnej i uczuć łączących małżonków), więzi fizycznej (pożycia seksualnego) oraz więzi gospodarczej (wspólnego zamieszkiwania oraz prowadzenia gospodarstwa domowego). Małżeństwo nie zostanie rozwiązane, jeśli którakolwiek z tych więzi nadal występuje. Niedopuszczalne jest również rozwiązanie małżeństwa, jeżeli wskutek niego mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci lub jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Najważniejszym skutkiem rozwiązania małżeństwa jest fakt, iż małżonkowie po orzeczeniu rozwodu mogą ponownie wstąpić w związek małżeński z inną osobą. Jego konsekwencją jest również powstanie rozdzielności majątkowej między byłymi małżonkami oraz ustanie prawa do dziedziczenia po sobie.

Separacja stanowi natomiast najczęściej formę przejściową. Jest to etap, w którym małżonkowie mogą przemyśleć i zdecydować, czy w dalszym ciągu chcą trwać w małżeństwie. Jak wskazują przepisy, sąd może orzec separację, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Stan ten nie musi być zatem trwały — w przeciwieństwie do rozwodu w przypadku separacji możliwe jest trwanie małżonków w przekonaniu, że prawdopodobne jest, że jeszcze do siebie wrócą. Separacja stanowi często pierwszy krok do podjęcia decyzji o rozwodzie, jednak istnieją też pary, które decydują się na jej zniesienie. 

Choć orzeczenie separacji ma analogiczne skutki jak przy rozwodzie, główną różnicą jest fakt, iż małżeństwo nadal trwa. Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy. Tak jak w przypadku rozwodu, separacji nie można orzec, jeżeli na jej skutek mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci lub jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Aby ubiegać się o rozwiązanie małżeństwa lub separację należy wystąpić do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym ma jeszcze miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Jeżeli podstawa ta nie występuje, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a gdy brak jest i tej podstawy — sąd miejsca zamieszkania powoda. Opłata od pozwu o rozwód oraz wniosku o separację wynosi 600 zł, jeżeli jednak małżonkowie występują ze zgodnym żądaniem separacji, opłata ta jest niższa — wynosi wówczas 100 zł.

Milena Kubas

Zadanie finansowane ze środków dotacji celowej budżetu państwa otrzymanych Powiatu Zawierciańskiego.