O prawdzie naukowej i prawdzie z Fejsbuka
Plotka o tym, że konsumpcja skoncentrowanego alkoholu pomaga zdezynfekować ciało i zabić wirusa, spowodowała, że ok. 800 osób zmarło, 5876 zostało hospitalizowanych, a 60 oślepło po wypiciu metanolu jako lekarstwa. Informacja ta została podana też jako powód 30 zgonów w Turcji (ASTMH report).
Powyższy przykład dogłębnie ukazuje, że dezinformacja, także ta przeprowadzana w internecie, kosztuje życie. Więcej o tym zjawisku w poniższym artykule. Jest to już kolejna publikacja z serii “Jak nie dać się zł@pać w sieci?”. Cykl ten jest efektem projektu #InternetSafety, o którym pisaliśmy tutaj.
Jak możemy przeczytać w wywiadzie z profesorem Markiem Sokołowskim – autorem książki “Zatruta studnia? Media w czasach pandemii COVID-19”, udzielonym dla Uniwersytetu warmińsko – mazurskiego w Olsztynie:
– Szybciej niż koronawirus rozprzestrzeniają się fake newsy w sieci, dlatego już na początku epidemii w marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia ostrzegła przed pierwszą infodemią – epidemią informacyjną polegającą na istnym zalewie doniesień medialnych, niemających wiele wspólnego z faktami, pojawiających się głównie w mediach społecznościowych1.
Już wtedy WHO wystosowała apel do gigantów takich jak Facebook, czy Twitter, aby podjęli oni większy trud walce z dezinformacją.
Warto zwrócić również uwagę na wyniki Raportu na temat wpływu infodemii na zdrowie publiczne (COVID-19–Related Infodemic and Its Impact on Public Health: A Global Social Media Analysis), przeprowadzanego w okresie od 31 grudnia 2019 do 5 kwietnia 2020 roku. W zespole badawczym znaleźli się naukowcy, lekarze, jak i epidemiolodzy. Zbierali oni materiały z mediów społecznościowych, analizowali m.in. strony agencji sprawdzających fakty, Facebooka, Twittera, strony internetowe sieci telewizyjnych i gazet. W analizowanym okresie zespół znalazł 2311 treści będących infodemią – w 25 językach z 87 krajów. W raporcie czytamy, że m.in.:
- “Telefon komórkowy może przenosić koronawirusa”,
- „Rozpylanie chloru po całym ciele może zapobiec infekcji koronawirusem”,
- “Covid-19 to broń biologiczna wyprodukowana przez CIA”2.
Fake newsy są zmorą naszych czasów, jak się przed nimi chronić?
- uważaj na clickbaity,
- sprawdź, czy dana publikacja zawiera metryczkę z autorem tekstu,
- zwróć uwagę, czy podane “fakty” poparte zostały źródłem (przeprowadzonym badaniem / raportem),
- przyjrzyj się ogólnemu formatowaniu tekstu (czy jest zrobione poprawnie, czy nie zawiera błędów interpunkcyjnych, stylistycznych, ortograficznych),
- uważaj na podejrzane adresy url,
- sprawdź wiarygodność zdjęcia (być może zostało przerobione?),
- pomyśl, zanim udostępnisz – jeśli dana informacja budzi Twoje wątpliwości, to nie przyczyniaj się do jej rozprzestrzeniania dalej3.
Dezinformacja w internecie pojawiła się już od początku jego istnienia – zjawiska takie jak pandemia covid-19 jedynie poszerzyły skalę problemu. Ta prowadzona przez Rosję w związku z konfliktem na Ukrainie, uznawana jest już obecnie za nową formę broni XXI wieku.
