Zawiercie zmieni herb? Miasto zleciło projekt

Opracowanie projektu herbu i insygniów Gminy Zawiercie wraz z uzasadnieniem – to przedmiot umowy zawartej przez Urząd Miejski w styczniu tego roku. Czy ma to związek z kontrowersjami wokół herbu Zawiercia? Zapytaliśmy o to Referat Dialogu Społecznego.

Przypomnijmy – w programie „W Tyle Wizji” na antenie TVP Info, rozgorzała dyskusja na temat symbolu pioruna, który wykorzystują zwolennicy Strajku Kobiet. W krótkim zestawieniu obok symboli oddziałów Hitlerjugend, Brytyjskiej Unii Faszystów, Grupy Szturmowej Szarych Szeregów, ostrzeżenia przed porażeniem prądem, jednostki GROM i zespołu AC/DC pojawił się także herb Zawiercia. Dla Zawiercian symbolika herbowej błyskawicy jest oczywista – podkreśla związki miasta z przemysłem energetycznym.

Jak dowiedzieliśmy się w Referacie Dialogu Społecznego, trwają prace nad zmianą herbu i insygniów Gminy Zawiercie. Powodem jest brak pozytywnej opinii Komisji Heraldycznej. Stanowienie symboli jednostek samorządu terytorialnego reguluje ustawa z 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach. Zgodnie z jej przepisami, jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do stanowienia własnych herbów, weksyliów (np. flaga, chorągiew, sztandar, flaga stolikowa), pieczęci, insygniów oraz emblematów, odznak honorowych i innych symboli (np. oznaka radnego, statuetka). Symbole te stanowione muszą być zgodnie z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną. Podobna sytuacja miała miejsce w Gminie Ogrodzieniec, gdzie całkiem niedawno przyjęto w drodze uchwały rady gminy nowy herb i flagę.

Skąd to zamieszanie z symboliką heraldyczną? Współczesne herby miast, gmin i powiatów, często łamią wiele podstawowych zasad heraldyki. Przeładowane są nadmierną symboliką, ich estetyka również pozostawia wiele do życzenia. Sytuację komplikuje fakt, iż podstawą przyjętego herbu często jest wymyślony przez plastyka wzór graficzny, który nie ma nic wspólnego z poprawnym opisem heraldycznym.

Herby miejskie zaczęły kształtować się wraz z prawem miejskim w II połowie XIII w. Ich wizerunki umieszczano, początkowo bez tarcz herbowych, na pieczęciach miejskich, dopiero później stopniowo niektóre z nich stawały się prawdziwymi, w pełni ukształtowanymi herbami. O wyborze herbu decydował zazwyczaj wójt lub rada miasta. Często zdarzało się w przypadku miast prywatnych, że w momencie zmiany pana, zmieniało się również godło herbowe takiego miasta (np. miasta Zawiercia) i tym samym dodawano motywy związane z nowym rodem.
Obecny herb Zawiercia zawiera następującą symbolikę: po lewej stronie kościół z dwiema wieżami nawiązuje do obecnej bazyliki mniejszej pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Był to pierwszy kościół wzniesiony w samym Zawierciu. Czarne młotki symbolizują przemysł, a niebieska wstęga rzekę Wartę. Czarne pasy to symbol kopalni, które istniały w okolicy. Trzy wieże wieńczące herb nawiązują do obronnych twierdz jurajskich. Duża czerwona błyskawica symbolizuje związki miasta z przemysłem energetycznym

Jak będzie wyglądał nowy herb Zawiercia? Prawdopodobnie propozycję heraldyczną poznamy już na przełomie maja i czerwca bieżącego roku.

Bartosz Rybczak