Zawierciański sposób na sukces

Jak Zawiercianin został posłem na Sejm II Rzeczypospolitej? Czym się wcześniej wyróżnił? Zygmunt Adam Sowiński zasłużył się dla Polski, ale nie zapomniał o swojej “małej ojczyźnie”.  

Encyklopedie opisują go jako przemysłowca, inżyniera i posła na sejm RP pochodzącego z Zawiercia. Jest to ocena prawdziwa, jednak wydaje się lakoniczna i wymaga wyjaśnień. Poza tym warto przypominać osoby z Zawiercia, które cieszyły się ponadlokalną sławą. Zygmunt Adam Sowiński żył w latach 1896-1945 – 49 lat wystarczyło, aby zaznaczył swoją obecność w II Rzeczypospolitej i w Zawierciu.  

Na przełomie lat 1927-1928 piastował stanowisko przewodniczącego Rady Miejskiej w Zawierciu – “Prezydenci i Radni Zawiercia”.  

Rada Miejska w Zawierciu doceniając jego zasługi podjęła uchwalę o nazwaniu nowo wybudowanego mostu na rzece Warcie w Zawierciu przy ul. Kasprowicza imieniem Zygmunta Sowińskiego – “Prezydenci i Radni Zawiercia”. 

Urodził się 26 grudnia w Zawierciu i choć może się wydawać, że od początku był skazany na sukces, to w rzeczywistości musiał na niego zapracować. Zrobił to odbierając staranne wykształcenie, a później podejmując patriotyczne działania dla kraju, nie zapominajmy o życiu zawodowym w Zawierciu. Powróćmy do jego urodzin: Zygmunt Adam Sowiński urodził się 26 grudnia 1896 r. w Zawierciu, a jego związana z przemysłem rodzina wpłynęła na uksztaltowanie się jego późniejszych losów.  

Był synem Leonarda, szefa działu (obermeister) w miejscowej tkalni, pochodzącego z Łodzi i Ludwiki z d. Dyrskich – ZYGMUNT ADAM SOWIŃSKI. 

Zygmunt Adam Sowiński uczył się w gimnazjum klasycznym w Częstochowie. Humanistyczna szkoła trwała 8 lat, później przyszła pora na studia na Politechnice Lwowskiej. Edukacje na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej ukończył z dyplomem inżyniera elektryka. Następnie na jesień 1918 r. został zatrudniony jako asystent w Katedrze Elektrotechniki Ogólnej – “Prezydenci i Radni Zawiercia”, ZYGMUNT ADAM SOWIŃSKI. 

W tym samym roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, brał udział w znanych w historiografii walkach w obronie Lwowa – 1 listopada 1918 r. Następnie służył w Wojsku Polskim do 1 maja 1921 r. Tego samego miesiąca zdecydował się na powrót do Zawiercia, gdzie od grudnia rozpoczął pracę zawodową. 

Pracował w fabryce Towarzystwa Akcyjnego “Zawiercie”, pełniąc obowiązki inżyniera ruchu oraz kierownika elektrowni – “Prezydenci i Radni Zawiercia”. 

Jego praca w TAZ wykraczała również poza inne obszary, pracował w niej również jako inżynier ruchu i kierownik, co pozwoliło na wprowadzenie do zakładu wielu unowocześnień – ZYGMUNT ADAM SOWIŃSKI. Praca w firmie Towarzystwa Akcyjnego “Zawiercie” nie była jednak pozytywnie rokująca, Zygmunt Adam Sowiński musiał podjąć adekwatne kroki. W tym okresie – schyłek lat 20. XX w. – przedsiębiorstwo TAZ przeżywało kryzys, powodujący jego zamknięcie a nawet upadek – Przemysł włókienniczy w Zawierciu. Historia zawierciańskich zakładów.  

W czerwcu 1928 r. Zarząd Miasta powołał go na stanowisko detektora Zakładu Elektrycznego i Wodociągowego w Zawierciu. Pracował na tym stanowisku do końca listopada 1934 r. Od 1 grudnia 1934 r. został dyrektorem technicznym Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Szkła w Zawierciu – “Prezydenci i Radni Zawiercia”. Skuteczne zarządzanie i modernizacje w fabryce szkła uchroniły zakład przed kryzysem ekonomicznym. Wprowadził do zakładu program naprawczy polegający na obniżeniu wynagrodzenia, co wywołał strajk. W późniejszym czasie fabryka szkła zwiększyła swoją produkcję. 

Władze miasta powierzyły mu odpowiedzialną rolę, miał się on podjąć nadzorowania: budowy podziemnej (10,5 km) i nadziemnej (18 km) sieci kablowej wysokiego napięcia. Poza tym miał on doglądać budowy 10 stacji transformatorowo-rodzielczych, które łączyły miejską sieć Zawiercia z Elektrownią Okręgową Zagłębia Dąbrowskiego, przez linię: Będzin-Zawiercie-Myszków-Częstochowa.

Zaprojektował też i zrealizował budowę automatycznej podziemnej stacji wodociągowo-hydroforowej, obliczonej na 40 tys. Mieszkańców oraz sieć wodociągową w środkowej i wschodniej części miasta – ZYGMUNT ADAM SOWIŃSKI. 

W latach 1930-1939 wybierany posłem na sejm, w którym reprezentował interesy Stowarzyszenia Fabrykantów Polskich – Oddział Zagłębie, był również prezesem Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny – “Prezydenci i Radni Zawiercia”. W listopadzie 1930 r. został wybrany z listy wyborczych Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w okręgu 21. Z ławy sejmowej podejmował się wielu działań, które możemy prześledzić dzięki informacją zamieszczonym w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym.

1930  

• Przewodniczył Komitetowi Robót Publicznych 
• Był członkiem komisji: Budżetowej, Przemysłowej-Handlowej, Opieki Społecznej, Kontroli Długów Państwowych,  
• Był referentem budżetu Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej 
• Był rzecznikiem sejmowego sądu marszałkowskiego 

1931 

• Zajmował się projektem nowelizacji ustawy elektrycznej z 1922 r. 
• Zajmował się projektem nowelizacji ustawy o państwowym podatku od energii elektrycznej 
• Wszedł do komisji rozpatrującej skargę Janusza Radziwiłła wobec wojewody śląskiego, Michała Grażyńskiego, dotycząca prowadzenia osobistej polityki gospodarczej 

1933 

• Pracował nad projektem rozporządzenia o popieraniu elektryfikacji 
• Stał się jednym z inicjatorów ustawy o funduszu pracy – celem aktywizacji bezrobotnych 
• Powołany przez Ministra Przemysłu i Handlu na członka komisji rozjemczej ws. Sporu o wysokość taryfy za energię elektryczną – spór między Elektrownią Warszawską a magistratem miasta Warszawa 

1933-1936  

• Był sędzią kartelowym przy Sądzie Najwyższym ds. Produkcji, zbytu, cen i wymiany dóbr w górnictwie, przemyśle i handlu 

1935 

• Zastaje członkiem grupy budżetowej BBWR  
• Ponownie wybrany posłem na sejm z okręgu wyborczego 26 (powiat zawierciański i olkuski) 

1937-1938

• Przewodniczył sejmowej Komisji Przemysłu i Handlu, wicepprezez Koła Parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN) 
• 1938 – Przewodniczący Rady Obwodowej OZN powiatu zawierciańskiego 
• 1938 – W październiku wchodzi do sejmu  

Kiedy wybuchła II wojna światowa Zygmunt Adam Sowiński przebywał w Warszawie. Powrócił do Zawiercia w październiku, zbiegło się to z szybkim zastosowaniem represji. Pierwszy raz został aresztowany przez niemieckiego okupanta 11 listopada, następnie był przetrzymywany w areszcie przez okres miesiąca. Po tym czasie został zwolniony, lecz nie oswobodzony, gdyż pozostawał w areszcie domowym.

Na polecenie niemieckiego kierownictwa huty szkła był codziennie doprowadzany i przymuszany do pomocy w uruchomieniu produkcji zakładu. Pod koniec kwietnia 1940 na terenie huty ponownie go aresztowano i wywieziono do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen (ostrzeżony wcześniej o zagrożeniu, zrezygnował z ucieczki w obawie przed represjami wobec najbliższych) (…). Po miesiącu został przewieziony do Dachau (nr obozowy: 19531), wygłaszał tam dla współwięźniów pogadanki o elektryfikacji. Zmarł w obozie Dachau na tyfus 7 marca 1945 – ZYGMUNT ADAM SOWIŃSKI. 

Zygmunt Adam Sowiński mieszkał z żoną i dwoma córkami w „wilii Sowińskiego”, która mieściła się przy dawnej ulicy Chmielnej 14. W czasie wojny Niemcy zmienili jej nazwę na: Hopfenstrasse, następnie „willa Sowińskiego” stała się siedzibą Gestapo. Obecnie ulica nazywa się Aleją Generała Władysława Sikorskiego, jednak „willa Sowińskiego” już nie istnieje.

na podst.

Kazimierz Ciechanowicz, „Prezydenci i radni Zawiercia”, ss. 76-77, Zawiercie 2015.

Zygmunt Adam Sowiński, Internetowy Polski Słownik Biograficzny (dostęp z dn. 1 czerwca 2021 r.).