105-lecie Zawiercia: kalendarium historii miasta

Zawiercie obchodzi urodziny. W ponad 100-letniej historii miasta nie brakowało okresów rozwoju i stagnacji, które wpłynęły na wzrost w różnych dziedzinach: demografia, budownictwo, przemysł, rolnictwo, handel, oświata, komunikacja, kultura, służba zdrowia itd. Przeszłość miasta ma wpływ na perspektywy rozwoju w przyszłości. Z okazji okrągłego jubileuszu 105-lecia przypominamy najważniejsze wydarzenia z dziejów Zawiercia.

• 1431 r. książę opolski Bolesław V nadaje grunty i zezwolenie na budowę karczmy Mikołajowi Czenarowi. Po raz pierwszy pojawia się nazwa Zawiercie;
• 1 grudnia 1847 r. przez Zawiercie przejechał pociąg; została otwarta linia jednotorowa z Częstochowy do Ząbkowic;
• 1 stycznia 1873 r. bracia Ginsbergowie: Wilhelm, Adolf, Bernard uruchomili nieczynną starą przędzalnię;
• 1878 r. współwłaścicielem przędzalni zostało Towarzystwo Akcyjne „Zawiercie”. O wielkości zakładu świadczy fakt, iż zatrudniano 1200 osób.
• 1 sierpnia 1878 r. na posiedzeniu Zarząd TAZ podjął decyzję o kupnie gruntów i budowie na nich osiedla robotniczego TAZ; od tego momentu zaczęły powstawać: szkoły, kaplice, kościół p.w. „Piotra i Pawła”, parki;
• 1881 r. uruchomiono dwutorowy ruch kolejowy z Koluszek do Ząbkowic;
• 1881 r. wybudowano szpital przy ul. Nowofabrycznej (obecnie 11 Listopada). Mieścił 30 łóżek;
• 1903 r. erygowanie parafii św. Piotra i Pawła przez bp. Tomasza Kulińskiego. Została wydzielona z parafii św. Mikołaja w Kromołowie. Pierwszym proboszczem został mianowany 8 grudnia ks. Franciszek Zientara;
• kwiecień 1914 r. oddany do użytku obecny budynek dworca kolejowego. Autorem projektu był inż. Czesław Domaniewski;
• 1 lipca 1915 r. zaczęła obowiązywać ordynacja miejska dla obszarów „Polski rosyjskiej” wprowadzona przez okupanta niemieckiego. Na podstawie aktu prawnego scalono Małe i Duże Zawiercie. W ten sposób powstało Zawiercie, które uzyskało prawa miejskie;
• 4 października 1915 – lipca 1917 r. kadencja pierwszej rady miejskiej. Liczyła 24 osoby i była mianowana przez władze okupacyjne;
• 20 luty 1918 r. burmistrzem mianowany został inż. Franciszek Szymański;
• 18 maja 1919 r. pierwsze wybory samorządowe w niepodległej Polsce. Kazimierz Pawłowski został prezydentem miasta.
• 1 styczeń 1927 r. utworzono powiat zawierciański, który został wyodrębniony z powiatu będzińskiego. W jego skład wchodziło Zawiercie i 15 gmin wiejskich: Koziegłowy, Koziegłówki, Kromołów, Mrzygłód, Myszków, Mierzęcice, Niegowa, Poraj, Poręba, Pińczyce, Rudnik Wielki, Rokitno Szlacheckie, Siewierz, Włodowice, Żarki;
• 4 września 1939 r. wojska niemieckie wkroczyły do Zawiercia;
• 24 października 1939 – stycznia 1945 r. radca prawny Wilhelm Frick pełnił stanowisko burmistrza i szefa policji. Okupant niemiecki włączył Zawiercie do rejencji opolskiej;
• 20 stycznia 1945 r. wyzwolenie Zawiercia przez oddziały Armii Czerwonej;
• 17 luty 1945 r. pierwsze po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej posiedzenie Tymczasowej Rady Narodowej. Wybrano przez aklamację Zarząd Miasta: Michał Ciszewski – prezydent, Tadeusz Rezler – wiceprezydent, Henryk Domagała, Franciszek Sikorski, Konstanty Miedziński – ławnicy;
• lata 70-te XX w. to intensywna rozbudowa infrastruktury miejskiej. Wybudowane zostało osiedle przy ul. Armii Czerwonej (obecnie Paderewskiego). W 1972 r. powstał wiadukt nad torami kolejowymi. Władze pozwoliły na budownictwo indywidualne na dwóch osiedlach: „Miodowa” i „Zuzanka”. W ramach szybkich inwestycji realizowanych m.in. dzięki kredytom zachodnim powstały duże zakłady przemysłowe np.: Przędzalnia Bawełny „Przyjaźń”, walcownia i elektrostalownia huty „Zawiercie”;
• po zmianie ustroju politycznego w 1990 r. nastąpił powrót do idei samorządu terytorialnego. Według nowej ustawy o Samorządzie Terytorialnym z marca 1990 r. odbyły się pierwsze wybory samorządowe (27 maja). Prezydentem miasta został Roman Flak.
• 1999 r. kolejny etap budowy samorządu terytorialnego. Podział na gminy, starostwa i województwa. Zawiercie zostało siedzibą powiatu, a w jego skład weszło 10 gmin: Irządze, Kroczyce, Łazy, Ogrodzieniec, Poręba, Pilica, Szczekociny, Włodowice, Zawiercie, Żarnowiec.