Przestępstwo znęcania się

Niejednokrotnie podczas udzielania porad prawnych zgłaszany był temat przemocy domowej. Wiele osób sądzi, że aby dochodziło do znęcania się to wymagana jest przemoc fizyczna w bardzo dużym nasileniu. Jednak przepisy kodeksu karnego regulują przestępstwo znęcania się w sposób odmienny.

Czym jest przestępstwo znęcania się?

Zgodnie z art. 207 k.k. § 1.

Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Jak wynika z powyższego przestępstwo przepisu z art. 207 k.k. polega na znęcaniu się fizycznym oraz psychicznym nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny. Sama czynność „znęcania się” nigdzie w przepisach nie została tak naprawdę zdefiniowana dlatego też każda sprawa wymaga dogłębnego zaznajomienia się ze stanem faktycznym. W tej kwestii pomaga nam Sąd Najwyższy ponieważ jego zdaniem znęcanie się oznacza działanie albo zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dolegliwych cierpień moralnych (psychicznych), powtarzających się albo jednorazowych, lecz intensywnych i rozciągniętych w czasie.

          Należy uznać, iż długotrwałe i wielokrotne dokuczanie innym członkom rodziny może stanowiąc już przestępstwo psychicznego znęcania się. Przy czym istotny jest też zamiar sprawcy. Jeżeli działa on ze świadomością tego iż znęca się psychicznie nad daną osoba to trudno będzie mu uniknąć odpowiedzialności za swoje czyny.

Przykładowo, za znęcanie psychiczne Sąd Apelacyjny w Katowicach uznał sytuację, w której sprawca przestępstwa znęcania w sposób umyślny uśmiercił zwierzęta należące do jego dzieci. Sąd uznał, że jego działanie miało na celu sprawienie przykrości członkom rodziny, wyrazem pokazania swojej siły, poczucia bezkarności i podporządkowania ich sobie. Jak wynika z powyższego nie ma więc znaczenia, że zastosowana w tym wypadku przemoc skierowana została do otoczenia osób pokrzywdzonych, tj. zwierząt, ponieważ miała na celu oddziaływanie na ich świadomość oraz wolę.

Jakie podjąć działania przy przestępstwie znęcania się?

W pierwszej kolejności osoby doznające przemocy psychicznej lub fizycznej powinny zawiadomić o tym organy ścigania. Mogą udać się na najbliższy komisariat policji lub do prokuratury alby złożyć ustne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa znęcania się. Powyższe zawiadomienie o możliwości przestępstwa może zostać także złożone w formie pisemnej. W 2020 roku została wprowadzona tzw. „ustawa antyprzemocowa” na podstawie której osoby doznające przemocy fizycznej lub psychicznej mogą zawiadomić policję. W efekcie sprawca przemocy fizycznej zagrażającej życiu lub zdrowiu domowników natychmiastowo opuści mieszkanie ponieważ policja dostała nowe uprawnienia i może takie opuszczenie mieszkania przez prześladowcę wyegzekwować. Co istotne winny przemocy otrzyma zakaz zbliżania się do ofiar przemocy domowej na dwa tygodnie z możliwością przedłużenia tego czasu przez sąd. Jak wynika z powyższego te sankcje natychmiast wyegzekwuje policja.

Sankcje przewidziane za przestępstwo znęcania się.

Przestępstwo znęcania się jest kwalifikowane jako występek. Przestępstwo znęcania się z art. 207 § 1 KK zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Natomiast w typie kwalifikowanym z art. 207 § 1a KK – karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Następnie przestępstwo z art. 207 § 2 KK zagrożone jest karą pozbawienia wolności od roku do lat 10, a przestępstwo typu kwalifikowanego z art. 207 § 3 KK – karą pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.

Ponadto w sprawach o przestępstwo znęcania się może dojść do pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim. Należy nadmienić iż w przypadku przestępstwa znęcania się sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.