Zamek Pieskowa Skała czekają zmiany

Początki Pieskowej Skały sięgają czasów Kazimierza Wielkiego. Zamek ten przez wieki przechodził z rąk do rąk, a dzisiaj jest jednym z najbardziej okazałych miejsc na Jurze.

W XIII wieku miejsce to służyło, jako gotycka strażnica przed najazdem wojsk czeskich. Od 1377 Pieskowa Skała przeszła w ręce rodziny Szafrańców. Ludwik Węgierski chciał zadośćuczynić za ranę, jaką odniósł Piotr Szafraniec w wyniku zatargu z węgierskimi dworzanami króla. Władysław Jagiełło przekazał zamek w wieczyste posiadanie jego synowi. Według legend wnuk Piotr Szafraniec III parał się alchemią i czarną magią. W XVI wieku Hieronim Szafraniec cieszył się dużym zaufaniem króla, a jego córka Regina wyszła za Zygmunta Starego za mąż. Z pieniędzy z posagu panny młodej rodzina mogła przeznaczyć na przebudowę Pieskowej Skały. 

Widoczny dziś kształt Pieskowa Skała zawdzięczamy bratankowi Hieronima, Stanisławowi Szafrańcowi. Za jego czasów powstała okazała renesansowa rezydencja z arkadowym dziedzińcem i loggią widokową. Jak podaje Franciszek Siarczyński, „Stanisław Szafraniec w Pieskowej Skale zamek wspaniały wystawił, ogrody zasadził, stawy i zwierzyńce założył”. 

W pierwszej ćwierci wieku XVII zamek kilkakrotnie zmieniał właścicieli, ostatecznie stając się rezydencją Jana Zebrzydowskiego. Jego syn, Michał Zebrzydowski od strony wschodniej wybudował nowe umocnienia. Obwarowania te okazały się niewystarczające, gdyż już kilka lat później, w roku 1655 Pieskowa Skała nie zdołał oprzeć się atakowi wojsk szwedzkich, którzy zamek ograbili i zniszczyli. 

Remontem posiadłości zajęli się po wojnie nowi właściciele, rodzina Wielopolskich. Odnowiona Pieskowa Skała miała świadczyć o ich magnackiej pozycji. Wielopolscy tytułowali się hrabiami na Pieskowej Skale, ale odwiedzali zamek głównie na polowania.  W XVIII wieku zamek był nieco zaniedbany i zniszczony przez pożar w roku 1718. Za czasów Hieronima Wielopolskiego gruntownie został przebudowany. Krużganki arkadowe zamurowano, zlikwidowano też loggię widokową. Wieże zamkowe otrzymały malownicze baniaste hełmy. We wnętrzach zamkowych urządzono modne w tamtych czasach pokoje tureckie, perskie i rajskie. W 1787 roku na zamku gościł król Stanisław August Poniatowski. 

W II połowie XIX wieku był własnością Mieroszewskich. Od 1903 roku na zamku funkcjonował pensjonat, w czasie II wojny światowej właściciele udostępnili część pomieszczeń na sierociniec, gdzie przebywały dzieci głównie z dawnych kresów wschodnich.

Po II wojnie światowej zamek w Pieskowej Skale został znacjonalizowany. Od lat 50. rozpoczęto gruntowne prace remontowe. Dawna rezydencja stała się oddziałem Zamku Królewskiego na Wawelu. Pod kierunkiem profesora Alfreda Majewskiego przeprowadzono badania, odsłonięto elementy renesansowej architektury i dekoracji, a także zrekonstruowano szesnastowieczny dziedziniec arkadowy i loggię widokową. We wnętrzach powstała ekspozycja części wawelskich skarbów.

Zamek czeka kolejna przebudowa. W ramach projektu modernizacji „Wielokulturowa Rzeczpospolita – Zamek Pieskowa Skała” przeznaczonych zostanie ponad 18 mln zł na szereg inwestycji, które ułatwią zwiedzanie tego miejsca osobom niepełnosprawnym, a jej głównym elementem będzie otwarcie wystawy „Kultura staropolska”. Przedsięwzięcie ma zakończyć się pod koniec kwietnia 2024 r. Na czas prowadzonej modernizacji muzeum pozostanie cały czas otwarte.

Pieskowa Skała stanowi dziś jedyną dobrze zachowaną warownią na Szlaku Orlich Gniazd i należy do najważniejszych nowożytnych rezydencji na terenie całego kraju. 

Źródło:

http://pieskowaskala.eu/

Kamil Iwanicki