Jaki skarb skrywa gmina Włodowice?

Krzysztof Kluza17 marca, 2021

1 1 159

Jednym z zabytków Włodowic jest XVIII w. kościół pw. św. Bartłomieja. Budynek został wzniesiony w stylu polskiego baroku. Co w niej niezwykłego? Jak na przestrzeni lat zmienił się wygląd świątyni?

Obecnie wnętrze kościoła jest zdobione przez 7 barokowych ołtarzy, dwukondygnacyjny ołtarz główny. Jednak współczesny wygląd jest konsekwencją dawnych działań. Gmina Włodowice posiada długą i bogatą tradycję chrześcijańską. Dowodzą tego odnotowane fakty związane z jej sakralną historią. Zanim przejdziemy do opisu kościoła pw. św. Bartłomiej, warto poświęcić im trochę uwagi.

Pierwsze odnotowane informacje mówią o kościele spalonym podczas najazdu tatarskiego w 1241 r. Skądinąd wiemy, że był on zbudowany z modrzewia, a po zniszczeniu został odbudowany w 1305 r. – czytamy w Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach.

Dalsze wzmianki o parafii we Włodowicach przynosi nam rejestr świętopietrza – zwanego też „denarem świętego Piotra”, czy po prostu podatku wnoszonego na rzecz papiestwa. W 1373 r. Włodowice należały do dekanatu lelowskiego, zasługę utworzenia parafii przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu, Królowi Polski. Na przestrzeni swoich rządów dokonywał on fundacji kościołów, w tym tego we Włodowicach.

W wiekach XV i XVI parafia we Włodowicach rozciągała się także na okoliczne wioski.

W połowie XV wieku do parafii włodowickiej należały następujące wioski: Podleszany (dzisiaj nie istnieje), Góra (obecnie Góra Włodowska), Zdów, Parkoszowice, Rudniki i Zagorany (już w XVI wieku nieistniejące). Czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach, po czym autor dodaje:

W wieku XVI do parafii należały jeszcze wioski: Kotowice, Zetkowice (dzisiaj Rzędkowice) oraz Mandolice (zwane w XVII w. Nadolicami, dziś już nieistniejące). (…) osady: Dębina, Gruchla i Grdanka (przestała istnieć w drugiej połowie XVII wieku).

Reformatorskie prądy dotarły do Włodowic w XVI w. Nową religią w mieście stał się arianizm. Przynieśli ją: Jadwiga z Kościeleckich Bonarowa oraz jej synowie. Byli to Seweryn i Fryderyk Bonarowie. Sprawili oni, że kościół został zamieniony w 1571 r. w ariański zbór. Z inicjatywy Fryderyka Bonera we Włodowicach został osadzony: Jakub Sylwiusz.

Nowa wiara, protestantyzm, nie utrzymała się we Włodowicach zbyt długo. Mikołaj Firlej, syn Jana Firleja i Zofii Boner, sprawił, że wiele parafii, w tym parafia we Włodowicach, powróciły na łono Kościoła katolickiego. Skutkiem jego działań zostały objęte również parafie: kromołowską, ogrodzieniecką, bydlińską – czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach.

W roku 1629 poświęcono nowy kościół drewniany pod wezwaniem św. Bartłomieja, Apostoła, który w czasie „potopu” szwedzkiego zostaje zniszczony, a następnie staraniem mieszkańców przywrócony do użyteczności – czytamy na stronie Parafii św. Bartłomieja Apostoła we Włodowicach.

Zbudowana z drewna świątynia, jak nietrudno się domyślić, nie była zbyt trwała. Dlatego też uległ zniszczeniu także a powodu upływu czasu. Spowodowało to, że biskup Kazimierz Łubiński, w 1701 r., podjął decyzję o budowie nowej świątyni. Fundatorem inwestycji został ks. Marian Kępski, proboszcz, prałat i kustosz w kolegiacie w Pilicy. Kamień węgielny został złożony pod budowę kościoła 17 kwietnia 1701 r.

Kościół od fundamentów postawiony został z kamienia i pokryty dachówką w 1703 r. Konsekrował go pod wezwaniem św. Bartłomieja ks. Michał Szembek, biskup pafneński, sufragan i dziekan krakowski – czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach.

Budowa kościoła trwała kilkadziesiąt lat. Czas ten musiał ulec wydłużeniu na skutek np. zdarzeń losowych. W 1772 r. w budynek kościoła uderzył piorun. Uszkodził on korpus świątyni oraz kopułę wieży – czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach.

Kościół, jak wspomnieliśmy, budowany był przez kilka dziesięcioleci. Pod koniec XIX w. nabrał już poważnych i finalnych kształtów. O jego stanu jego bogatego wyposażenia informuje dokument wizytacyjny z 1782 r. Czytamy w nim:

Ówczesny kościół i wieża kryta była gontem, na wieży znajdowały się dwa dzwony i zegar. Wnętrze kościoła było malowane, wyłożone kamienną posadzką z ławkami. W części centralnej nawy, między ławkami położona była kamienna płyta z wejściem do podziemi. Świątynia mieściła w sobie osiem ołtarzy. Ołtarz główny (1), jak i pozostałe były bogato zdobione, malowane mensy i kamienne stopnie. I tak, w ołtarzu głównym umieszczony był obraz przedstawiający Pana Jezusa Miłosiernego (…). W ołtarzu bocznym (2), mieszczącym się po lewej stronie, umieszczony był obraz z wizerunkiem św. Anny Samotrzeciej z posrebrzaną sukienką. Po lewej stronie nawy we wnękach usytuowane były trzy ołtarze. Jako pierwszy ołtarz św. Wawrzyńca (3), następnie ołtarz św. Antoniego (5), a przy chórze ołtarz św. Krzyża (7). W ołtarzu bocznym, po prawej stronie umieszczony był, obraz przedstawiający Zwiastowanie Pańskie (8), również z posrebrzaną sukienką, jak w przypadku obrazu św. Anny. Idąc od ołtarza, po prawej stronie znajdował się ołtarz św. Józefa, dalej ołtarz św. Walentego (9). Między ołtarzem św. Walentego i św. Józefa usytuowany był konfesjonał (10). Natomiast pomiędzy ołtarzem św. Wawrzyńca i św. Antoniego stała, snycersiej roboty pięknie malowana, posrebrzana i pozłacana ambona (4). Pomiędzy ołtarzem św. Antoniego i św. Krzyża znajdowała się marmurowa chrzcielnica z drewnianą pokrywą (6). Na chórze były umieszczone 10-głosowe organy (8). Z prezbiterium wychodziło się do obszernej zakrystii wyposażonej w drewniane meble ze skarbczykiem (13) – czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach.

Kiedy proboszczem we Włodowicach został k. Jan Opara, przystąpiono do dalszych prac remontowo-budowlanych. W ich wyniku w latach 1898-1911 odremontowano zakrystie, dobudowano kaplicę i podwyższono wieżę. Wykonano wiele prac. Wymieńmy niektóre z nich: budowla została otynkowana, plac przykościelny został powiększony – czytamy w: Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja we Włodowicach. Dodatkowo bryłę kościoła powiększono o kapicę Pana Jezusa Ukrzyżowanego, zakrystię z przedsionkiem i składzik. W podobnym okresie podwyższono czworoboczną wieżę z kruchtą w przyziemiu. Z kolei pod posadzką kościoła umiejscowiono grobową kryptę. – informuje „Życie mieszkańców gminy Włodowice na starych fotografiach”.